Yozgat Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hamdi Temel, metamfetamin kullanımında yaşanan küresel artışın artık bir uyuşturucu sorunu olmaktan çıkıp ölümcül bir halk sağlığı krizine dönüştüğünü söyledi.
Metamfetamin: Küresel Bir Krize Dönüşen Sessiz Tehlike
Dünya genelinde metamfetamin yakalamalarının yıllar içinde katlanarak arttığını belirten Temel, tabloyu “Buzdağının görünen kısmı bile ürkütücü, asıl kısmı ise hâlâ karanlıkta” sözleriyle özetledi.
Yakalamalardaki Artış Tehlikenin Büyüklüğünü Gösteriyor
2008’de 25 ton olan küresel metamfetamin yakalaması, 2016’da 159 tona, 2019’da ise 325 tona yükseldi. Bu keskin artış, sadece üretim ve ticaret kapasitesinin büyüdüğünü değil, aynı zamanda maddenin dünyanın farklı bölgelerine agresif şekilde yayıldığını gösteriyor.
Prof. Dr. Temel’e göre bu rakamlar, henüz tespit edilebilen kısmı temsil ediyor. “Gerçek miktar bunun çok üzerinde olabilir çünkü yakalamalar her zaman sahadaki gerçek durumu yansıtmaz” diyerek tehlikenin boyutuna dikkat çekiyor.
Ölümler Hızlı Artıyor, Nedenleri İse Daha Karmaşık
Metamfetaminin yol açtığı ölüm oranları özellikle ABD ve Avustralya’da dramatik bir seviyeye ulaşmış durumda.
ABD’de psikostimülanlarla ilişkili ölümlerin %85-90’ı metamfetamine bağlı. 2010’da 1.854 olan ölüm sayısı, 2015’te 5.716’ya çıktı. Maddede yüksek saflık ve düşük fiyat, aşırı doz ölümlerini daha da hızlandırıyor.
Avustralya’da ise 2009-2015 yılları arasında metamfetamin kaynaklı ölümler iki katına çıktı.
Temel, bu ölümlerin çoğu zaman hafife alındığını belirterek şunları aktardı:
“Metamfetamin genellikle başka maddelerle birlikte kullanıldığı için ölüm nedenini tek bir maddeye bağlamak zorlaşıyor. Avustralya’da yapılan çalışmalarda vakaların %90’ında benzodiazepin veya morfin gibi ek maddeler bulunmuş. Ayrıca kalp hastalığı, intihar ve kazalar gibi dolaylı sonuçlar da tabloyu karmaşık hale getiriyor.”
Dünyanın Farklı Bölgelerinde Benzer Bir Yükseliş Var
ABD’de metamfetamin enjeksiyonunun opioid kriziyle birleşmesi sonucu 2009-2018 yılları arasında hepatit C vakalarının dört kat arttığı bildiriliyor.
Avrupa, diğer bölgelere göre daha küçük bir pazar olsa da Çekya ve Slovakya’da yapılan atık su analizleri, kullanım seviyelerinin tahmin edilenden yüksek olduğunu ortaya koyuyor.
Temel: ‘Bilim, Politika ve Toplum Birlikte Hareket Etmezse Tablo Ağırlaşacak’
Temel, bu krizle mücadelede atılması gereken adımları şöyle sıralıyor:
Bilimsel Veriye Dayalı Politikalar
Ölüm kayıtları, atık su analizleri ve tedavi başvuruları birlikte değerlendirilerek gerçek kullanım düzeyi tespit edilmeli.
Uluslararası İşbirliği
Metamfetamin üretimi ve ticareti sınır tanımıyor. Bu nedenle ulusal stratejilerin yanı sıra bölgesel ve küresel ölçekte koordineli bir mücadele yürütülmeli.
Toplumsal farkındalık
Kamuoyuna yönelik doğru bilgilendirme çalışmaları yapılmalı; özellikle gençler arasında metamfetaminin “zararsız bir uyarıcı” olduğuna dair yanlış algı kırılmalı.
Sağlık Sistemlerinin Güçlendirilmesi
Tedavi, rehabilitasyon ve bağımlılık destek hizmetleri artırılmalı.
Prof. Dr. Temel, sözlerini güçlü bir uyarıyla noktaladı:
“Metamfetamin ölümleri sadece buzdağının görünen kısmı. Asıl tehlike, toplumların bu yükselişi ciddiye almaması. Bilim, politika ve toplum birlikte hareket etmezse gelecekte çok daha ağır sonuçlarla karşılaşabiliriz.”