Yozgat Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hamdi Temel, çevre eğitiminin yalnızca teorik bilgilerle sınırlı kalmasının yeterli olmadığını belirterek, asıl etkinin günlük hayatta sergilenen davranışlarla ortaya çıktığını söyledi. İklim krizi, biyolojik çeşitlilik kaybı ve su güvencesi gibi sorunların artık yalnızca çevre örgütlerinin değil, toplumun tamamının ortak gündemi hâline geldiğine dikkat çeken Temel, bu noktada öğretmenlerin rolünün hayati olduğunun altını çizdi. Temel’e göre öğretmenler, sınıf içinde anlattıkları kadar, sınıf dışında sergiledikleri tutumlarla da çevre bilincinin şekillenmesinde belirleyici bir konumda bulunuyor. Çünkü çevre eğitimi, aktarılabilen bir bilgi olmanın ötesinde, davranışa dönüştüğü ölçüde anlam kazanıyor.
Çevre Eğitimi Bilgiyle Değil Davranışla Kalıcı Oluyor
Prof. Dr. Hamdi Temel, çevre eğitiminin kalıcılığının ancak davranış değişikliğiyle mümkün olabileceğini ifade etti. Öğrencilere çevreyle ilgili kavramları öğretmenin önemli olduğunu ancak bunun tek başına yeterli olmadığını belirten Temel;
“Söylenen ile yapılan arasındaki fark, çevre bilincinin oluşup oluşmadığını belirler”
değerlendirmesinde bulundu. UNESCO, UNEP ve IUCN gibi uluslararası kuruluşların değerlendirmelerinde de öğretmenlerin formal eğitimde çevre eğitiminin merkezinde yer aldığına işaret eden Temel, bu rolün yalnızca ders anlatımıyla sınırlı kalmaması gerektiğini belirtti. Öğretmenlerin günlük yaşamlarında sergiledikleri küçük ama istikrarlı davranışların, öğrenciler üzerinde güçlü ve kalıcı bir etki bıraktığını dile getirdi.
Öğretmenler Çevre Bilincinin Sessiz Kahramanları
Son yıllarda fedakârlıkları daha görünür hâle gelen öğretmenlerin, çevre eğitiminin de sessiz kahramanları olduğunu belirten Temel, bu emeğin çoğu zaman fark edilmediğini söyledi. Öğretmenlerin, doğayı sevdirme ve çevre bilincini kazandırma sürecinde sabırla ve kararlılıkla çalıştığını ifade eden Temel, bu çabanın herhangi bir ölçütle tam anlamıyla karşılanamayacağını kaydetti. Geri dönüşüm yapan, enerji tasarrufuna dikkat eden, doğaya saygılı bir yaşam tarzı benimseyen öğretmenlerin, öğrenciler için güçlü birer rol model olduğuna dikkat çekti.
“Eğitimli ya da eğitimsiz herkes için geçerli bir gerçek var: Arabasından çevreye çöp atmayan bir birey, en güçlü çevre mesajını davranışıyla verir”
Sınıftan Topluma Yayılan Çevre Bilinci
Çevre eğitiminin etkisinin yalnızca okul duvarlarıyla sınırlı kalmadığını belirten Prof. Dr. Hamdi Temel, öğretmenlerin davranışlarının öğrenciler aracılığıyla ailelere ve topluma yayıldığını ifade etti. Doğa kampları, geri dönüşüm projeleri ve enerji tasarrufuna yönelik çalışmaların bu sürecin somut örnekleri arasında yer aldığını aktaran Temel, öğretmenlerin öncülüğünde çevre bilincinin sınıfın dışına taşarak toplumsal bir kültüre dönüştüğünü söyledi. Çevresel sorunların artık geleceğin değil, bugünün meselesi olduğuna dikkat çeken Temel, her bireyin kendi yaşamında çevreye duyarlı davrandığında pek çok sorunun kendiliğinden azalacağını vurguladı. Temel, çevre eğitiminin “söylemekle değil, yaşamakla” kalıcı olduğunu belirterek, öğretmenlerin bu zincirin ilk ve en önemli halkası olduğunu dile getirdi.