Kahvaltı tabaklarının baş tacı, salataların olmazsa olmazı domates… Yıllardır bağışıklığı güçlendirdiği, cildi güzelleştirdiği ve antioksidan özellikleriyle vücudu toksinlerden arındırdığı biliniyor. Ancak son dönemlerde yapılan araştırmalar, çiğ domatesin sanıldığı kadar masum olmadığını ortaya koyuyor. Uzmanlara göre, özellikle sabah aç karnına tüketilen domates, bazı kişilerde mide rahatsızlıklarını tetikleyebiliyor. Reflü, gastrit gibi sorunları olanlar için domatesin asidik yapısı ciddi bir tehdit oluşturuyor.
Asitli yapısı sindirimi zorlaştırabilir
Domates, yapısı gereği yüksek oranda sitrik ve malik asit içerir. Bu da onu asidik gıdalar kategorisine sokar. Özellikle çiğ olarak tüketildiğinde, mide asidini artırarak reflü ve gastrit gibi sindirim sistemi problemlerine neden olabilir. Uzmanlar, sabah aç karnına çiğ domates tüketmenin mide yanması, şişkinlik ve gaz gibi şikâyetleri artırabileceğini belirtiyor.
2016 yılında yapılan bir bilimsel derlemede de bu konuya dikkat çekilmiş; domatesin, özellikle gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) olan bireylerde mide yanmasına ve yemek borusunda tahrişe neden olabileceği vurgulanmıştır.
Solanin tehlikesi: Çiğ ve yeşil domatese dikkat!
Domates, patates ve patlıcan gibi “gece gölgesi” (nightshade) ailesine ait bir bitkidir. Bu bitki grubunda doğal olarak bulunan solanin adlı toksin, olgunlaşmamış domateslerde yüksek oranda bulunur. Solanin, çiğ şekilde vücuda alındığında baş ağrısı, mide bulantısı, halsizlik ve kas ağrılarına yol açabilir.
Özellikle yeşil veya tam olgunlaşmamış domateslerin çiğ olarak tüketilmesi önerilmez. Bu tür domatesler şifa yerine zarara dönüşebilir. Uzmanlar, yeşile çalan domateslerin pişirilerek ya da tamamen olgunlaştıktan sonra tüketilmesini tavsiye ediyor.
Domatesi nasıl tüketmeli? İşte sağlıklı alternatifler
Tüm bu uyarılar domatesin tamamen zararlı olduğu anlamına gelmiyor. Aksine, domates doğru şekilde tüketildiğinde oldukça faydalı bir sebze. Ancak bazı hassas bünyeler ve mide sorunları olan kişiler için çiğ tüketim yerine pişmiş domates daha güvenli bir seçenek olabilir.
Örneğin, domatesin zeytinyağıyla pişirilmiş hali (menemen, domates sosu vb.) likopen emilimini artırarak daha güçlü bir antioksidan etki sağlar. Ayrıca mideye zarar verme riski çiğ haline göre çok daha düşüktür.
Bu nedenle özellikle sabah kahvaltısında domates tüketmeyi sevenlerin, domatesi az miktarda ve mümkünse pişmiş olarak tercih etmeleri öneriliyor.
Sonuç: Domates faydalı ama herkese uygun değil
Domates genel olarak sağlıklı bir sebze olsa da, herkeste aynı şekilde tolere edilemeyebilir. Reflü, gastrit gibi sindirim sistemi sorunları olan bireylerin özellikle çiğ ve aç karnına tüketimden kaçınması gerekiyor. Ayrıca olgunlaşmamış domateslerin içerdiği solanin maddesi de göz ardı edilmemeli.
Domatesin sağlığa zarar değil yarar sağlaması için, nasıl ve ne zaman tüketildiğine dikkat etmek gerekiyor. Her şeyde olduğu gibi domateste de doz ve yöntem önemli.