TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülen 2026 yılı tarım bütçesi, beklenildiği gibi hararetli tartışmalara sahne oldu. İYİ Parti Yozgat Milletvekili Lütfullah Kayalar, 542 milyar liralık bütçenin Türkiye’nin üretim kapasitesi, gıda güvenliği ve çiftçinin giderek ağırlaşan ekonomik yükü karşısında yetersiz kaldığını dile getirdi.
Özellikle artan maliyetler, gelir dağılımındaki bozulma ve çiftçinin kırılgan ekonomik yapısı,Milletvekili Kayalar’ın konuşmasının ana odağı oldu. Tarımın tarladan sofraya kadar milyonlarca insanı ilgilendiren bir sektör olduğunu hatırlatan
Milletvekili Kayalar, “Bu bütçe tarım gibi stratejik bir alanı geleceğe taşımaya yetmez.” diyerek uyarıda bulundu. Meclis’teki görüşmeler bu açıklamalarla birlikte daha da sertleşti.
Tarım Bütçesi Neden Eleştiriliyor?
Milletvekili Kayalar, tarım bütçesinin Türkiye ekonomisi içindeki kritik rolünü hatırlatarak mevcut tutarın sektördeki sorunlara çözüm üretmekten uzak olduğunu söyledi. Çiftçilerin artan girdi maliyetleri karşısında her yıl daha ağır bir tabloyla karşılaştığını belirten Kayalar, gübre, mazot ve yem fiyatlarındaki kontrolsüz artışa dikkat çekti.
Kayalar’a göre tarım zinciri, üreticiden tüketiciye uzanan geniş bir yapıyı kapsıyor ve bu yapının en zayıf halkası giderek çiftçi hâline geliyor. “Çiftçi hem kendi geçimini sağlamak hem de ülkenin gıda güvenliğini ayakta tutmak için mücadele veriyor ama destekler günün şartlarına göre güncellenmiyor.” sözleriyle mevcut destek mekanizmalarının yetersizliğini vurguladı.
Kayalar, tarımın Türkiye'nin geleceği için stratejik önem taşıdığını ve bütçede bunun karşılığının olması gerektiğini söyledi.
Yeni Yönetim Sisteminde Bütçe Denetimi Tartışması
İYİ Partili Kayalar, bütçe sürecine yönelik eleştirilerini Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine de yöneltti. Eski sistemde Maliye Bakanlığının bütçenin ana omurgasını oluşturduğunu hatırlatan Kayalar, yeni yapıda Strateji ve Bütçe Başkanlığının belirleyici konuma geçtiğini ifade etti.
Bu değişikliğin Meclis’in bütçe üzerindeki etkisini azalttığını dile getiren Kayalar, demokratik denetimin zayıfladığına dikkat çekti. “Meclis’in denetim gücünü kaybetmesi, bütçenin toplumun gerçek ihtiyaçlarına göre şekillendirilmesini zorlaştırıyor.” dedi.
Kayalar, özellikle müsteşarlıkların kaldırılmasının idari koordinasyonda ciddi bir boşluk yarattığını, bunun da tarım politikalarının uyumlu biçimde yürütülmesini güçleştirdiğini belirtti.
Çiftçiler Artan Maliyetlere Karşı Ayakta Duramıyor
Milletvekili Kayalar’ın konuşmasında en çok öne çıkan başlıklardan biri de çiftçilerin yaşadığı ekonomik sıkıntılar oldu. Üretim maliyetlerinin serbest şekilde arttığını belirten Kayalar, buna karşın ürün fiyatlarının baskılanmasının çiftçiyi çıkmaza sürüklediğini söyledi.
“Çiftçi bugün sadece ekmek için değil, bu ülkenin gıda güvencesi için ücretsiz işçilik yapıyor.” diyen Kayalar, çiftçinin düzenli bir geliri olmamasının büyük bir risk oluşturduğunu ifade etti.
Kuraklık, su yönetimi ve iklim krizinin etkileriyle mücadelede ise tarımsal altyapının güçlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Kayalar, mevcut bütçenin bu alanlar için de yeterli olmadığını söyledi.
Yüzde 1 Destek Kanunu Uygulanmadı: ‘Çiftçinin Kaybı 10 Milyar Dolar’
MilletvekiliKayalar, 2006 yılında çıkarılan ve milli gelirin en az yüzde 1’inin tarımsal desteklere ayrılmasını öngören kanunun yıllardır uygulanmadığını hatırlattı. Bu eksiklik nedeniyle çiftçinin yalnızca bu yıl 10 milyar dolar kaybettiğini söyleyen Kayalar, 542 milyar liralık bütçenin bu kaybı telafi etmekten uzak olduğunu ifade etti.
Gıda güvenliği, üretim kapasitesi ve ihracat hedeflerinin ancak güçlü bir finansmanla sağlanabileceğini belirten Kayalar, mevcut yaklaşımın sürdürülebilir olmadığını vurguladı.