Son günlerde art arda yaşanan gıda zehirlenmesi vakaları ve dört kişilik Böcek ailesinin hayatını kaybetmesi, kamuoyunda büyük endişe yarattı. Artan vakalarla birlikte gıda hijyenine dair sorular yeniden gündeme gelirken, Beykent Üniversitesi Hastanesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Dr. Öğr. Üyesi Filiz Çalışkan Esen hem riskleri hem de dikkat edilmesi gereken noktaları anlattı.
Mide Koruyucu Riski Arttırıyor
Dr. Öğr. Üyesi Filiz Çalışkan Esen, özellikle mide koruyucu kullanan bireylerin gıda zehirlenmesi açısından daha açık hale geldiğini belirterek, toksin seviyelerinin aynı üründe bile kişiden kişiye farklı etkiler gösterebildiğini vurguladı.
Dr. Esen, gıda zehirlenmesinin seyri, riskli gruplar ve günlük yaşamda alınabilecek basit ama etkili önlemler konusunda önemli bilgiler paylaştı.
Kümes Hayvanları ve Süt Ürünleri En Riskli Besin Grupları
Gıda zehirlenmesi denildiğinde akla ilk gelen besin grubunun kümes hayvanları olduğunu hatırlatan Dr. Filiz Çalışkan Esen, tavuk ve hindi gibi ürünlerin yüksek risk taşıdığına dikkat çekiyor. Ancak risk sadece bunlarla sınırlı değil.
Çiğ yumurta, kıyma, kırmızı et, süt ürünleri, konserve gıdalar ve kabuklu deniz ürünleri de sık karşılaşılan zehirlenme kaynakları arasında. Bu gıdalardaki toksin veya bakteri miktarının kişiye göre değişen etkiler yarattığını söyleyen Dr. Esen, özellikle gebeler, yaşlılar, bağışıklığı baskılanmış hastalar, kanser tedavisi görenler ve siroz hastalarının çok daha ağır tablolarla karşılaşabileceğini belirtiyor.
Siroz hastalarının midye tüketmemesi gerektiğini özellikle vurgulayan Dr. Esen, bu grubun zehirlenmeleri daha ölümcül geçirme ihtimalinin yüksek olduğunu ifade ediyor.
Karma Gıda Zehirlenmeleri Daha Ağır Seyrediyor
Dr. Esen’e göre en zorlu durumlardan biri de “karma zehirlenmeler” yani kişinin aynı anda birden fazla kontamine besin tüketmesi.
Bu tür vakalarda toksin yükünün artması tedaviyi güçleştiriyor. Karma zehirlenmelerde tablo çoğu zaman bir salgın gibi ele alınıyor çünkü hasta tek bir kaynaktan değil, farklı yemeklerden etkilenen bakteriler almış olabiliyor.
Bu nedenle detaylı inceleme yapılmasının şart olduğunu söyleyen Dr. Esen, “Tekli zehirlenmelere göre çok daha kötü seyredebilir. Bu tip vakalarda araştırma süreci de tedavi süreci de daha zorlayıcı olur” diyerek vatandaşları dikkatli olmaya davet ediyor.
Aynı Üründe Bile Farklı Toksin Seviyeleri Olabilir
Gıda zehirlenmesi yaşayan iki kişinin aynı ürünü tüketmesine rağmen farklı belirtiler göstermesi şaşırtıcı değil. Dr. Filiz Çalışkan Esen, bunun temel nedeninin ürünün içindeki toksin dağılımının homojen olmaması olduğunu ifade ediyor.
Örneğin midyenin dış kısmında toksin birikmiş olabilir, ürünü tüketen kişi o bölgeden daha fazla almışsa zehirlenmeyi ağır geçirebilir. Aynı tabaktan yiyen iki kişiden biri hafif bulantı ile atlatırken, diğeri yoğun toksin nedeniyle hayatını kaybedebilir.
Dr. Esen, burada en kritik noktanın alınan toksin miktarı olduğunu vurgulayarak “Kenardaki toksin yoğunluğu farklı olabilir, o yüzden aynı yemek bile herkeste aynı etkiyi yaratmaz” diyor.
Ayrıca mide koruyucu ilaçların asit seviyesini düşürdüğünü ve enfeksiyonlara karşı mideyi daha savunmasız bıraktığını söyleyen Esen, bu ilaçları sık kullananların çok daha dikkatli davranması gerektiğini belirtiyor.
Dışarıdan Yiyecek Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?
Besin hijyeninin gıda zehirlenmesine karşı en güçlü kalkan olduğunun altını çizen Dr. Esen, özellikle dışarıdan alınan gıdalarda bazı temel kurallara dikkat edilmesi gerektiğini söylüyor.
Çiğ ve pişmiş gıdaların mutlaka ayrı kesme tahtalarında hazırlanması, aşçıların el hijyenine dikkat etmesi ve burun taşıyıcısı olmamasının önemli olduğunu belirtiyor.
Dışarıda buz tüketmenin risk taşıyabileceğini ifade eden uzman, buz üretiminde kullanılan suyun her zaman hijyenik olmayabileceğini hatırlatıyor.
Hijyeninden emin olunmayan yerlerde çiğ salata tüketilmemeli midye, istiridye gibi kabuklu deniz ürünlerinden uzak durulmalı.
Yurt dışına seyahat edenler için ise önemli bir kural var. Soyulmayan, pişirilmeyen veya kaynatılmayan yiyecekler mümkünse tüketilmemeli.
