Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun yapısına yönelik uzun süredir devam eden tartışmalar yeniden alevlendi. TÜRK-İŞ’in geçtiğimiz yıl yapılan yüzde 30’luk artışa gösterdiği tepki sonrası komisyonun temsil gücü ve karar mekanizması daha fazla sorgulanmaya başlamıştı.
Şimdi ise masada köklü bir değişiklik var. Bakanlığın gündeme aldığı yeni “5+5+1 formülü”, özellikle hükümet tarafının komisyondaki ağırlığını azaltmayı hedefliyor. İşçi ve işveren kanadı mevcut temsil gücünü korurken, hükümet temsilci sayısının bire düşürülmesiyle daha dengeli ve hakem rolü güçlendirilmiş bir yapı oluşturulmak isteniyor.
Komisyonda Hükümet Temsil Sayısı Düşüyor: 5+5+1 Formülü Nedir?
Yeni yapıda temel amaç, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun karar süreçlerini daha dengeli bir noktaya taşımak. Mevcut sistemde işçi, işveren ve hükümet tarafı 5’er kişiden oluşan toplam 15 üye ile temsil ediliyor. Bakanlığın önerdiği düzenleme ise bu tabloyu değiştiriyor.
Buna göre işçi ve işveren tarafı yine 5’er üye ile yer alacak, ancak hükümetin temsil gücü 1 üyeye düşürülecek. Böylece komisyon 11 kişilik daha kompakt bir yapıya kavuşacak.
Bu modelde hükümet temsilcisinin daha tarafsız bir hakem rolü üstlenmesi, kararların işçi-işveren dengesine göre şekillenmesi hedefleniyor. Söz konusu değişiklik, özellikle TÜRK-İŞ’in uzun zamandır dile getirdiği temsil adaletinin sağlanması talebine yanıt niteliği taşıyor.
TÜRK-İŞ Karar Aşamasında: Komisyona Dönüş Bu Formüle Bağlı
Düzenleme, doğrudan TÜRK-İŞ’in komisyona katılımı açısından da kritik bir önem taşıyor. Sendikanın geçtiğimiz yıl belirlenen asgari ücret miktarına dair sert eleştirileri, komisyonun yapısal sorunlarını yeniden gündeme taşımıştı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın önerdiği ara formül, bugün toplanan TÜRK-İŞ Başkanlar Kurulu’nun masasında. Kabul edilmesi halinde TÜRK-İŞ’in komisyon çalışmalarına yeniden dahil olması bekleniyor.
Bu da aralık ayında başlaması öngörülen yeni dönem asgari ücret görüşmeleri için önemli bir zemin oluşturabilir. Çünkü süreçte işçi temsilinin aktif rol üstlenmesi hem pazarlık gücünü hem de kararların toplumsal meşruiyetini güçlendirecek.
Yarım Asırlık Komisyon Yapısı Değişiyor
Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun bugünkü yapısı 1974’ten bu yana neredeyse hiç değişmedi. O yıl alınan kararla bölgesel ücret belirleme uygulamasından vazgeçilmiş, ülke genelinde tek asgari ücret dönemine geçilmişti. O tarihten beri komisyon işçi, işveren ve hükümetten beşer temsilciyle toplanıyor. En az 10 üyenin katılımıyla yapılan oylamalarda çoğunluk esası uygulanıyor; eşitlik durumunda ise başkanın bulunduğu tarafın görüşü benimsenecek şekilde bir sistem işletiliyor.
Şimdi ise bu köklü düzen, yarım asırlık bir sürenin ardından ilk kez kapsamlı bir revizyonla karşı karşıya. Yeni modelin, karar süreçlerinde daha etkin ve esnek bir yapı oluşturup oluşturmayacağı ise önümüzdeki günlerde netleşecek.
Mevcut Asgari Ücret Ne Kadar?
Türkiye’de halen geçerli olan asgari ücret, bir işçi için aylık brüt 26.005,50 TL net olarak ise 22.104,67 TL seviyesinde uygulanıyor. İşverene toplam maliyet ise 30.621,48 TL’ye kadar çıkıyor.
Bunun içinde brüt ücretin yanı sıra sosyal güvenlik primi ve işveren işsizlik sigortası fonu kesintileri de yer alıyor. Yeni komisyon yapısının bu maliyetlerin belirlenme biçimini nasıl etkileyeceği ise önümüzdeki görüşmelerde şekillenecek.
