Türkiye, binlerce bitki türüne ev sahipliği yapan zengin coğrafyası sayesinde dünyanın önde gelen bal üreticileri arasında yer alıyor.
Gıdadan ilaç sanayisine kadar pek çok alanda kullanılan bal, sofraların da vazgeçilmezlerinden biri. Ancak doğal balın sağlık açısından değerinin yüksek olması, sahte ürünlerin piyasaya sürülmesini kolaylaştırıyor. Tüketiciler de çoğu zaman renginden, kıvamından ya da kokusundan balın gerçek olup olmadığını ayırt etmekte zorlanıyor. Uzmanlar, doğru bilinen pek çok yanlışa açıklık getirerek sahte bal konusunda önemli uyarılarda bulundu.
Gerçek Balın Renginden veya Kıvamından Anlaşılacağı Yanılgısı
İstanbul Bal Üreticileri Birliği Başkanı Yalçın Sezer, balın sahtesinin ne renginden ne kokusundan ne de akışkanlığından anlaşılabileceğini belirtiyor. Yıllardır toplumda yerleşmiş olan “koyu renkse gerçektir”, “kristalize oluyorsa hilelidir” gibi düşüncelerin gerçeği yansıtmadığını ifade eden Sezer, tek kesin sonucun ancak laboratuvar analizleriyle ortaya çıkabildiğini söylüyor.
Sezer’e göre tüketicilerin dikkat etmesi gereken en önemli nokta, ambalajlı ve Tarım ve Orman Bakanlığı onaylı ürünleri tercih etmek. Bakanlık, tespit ettiği hileli üretimlerde ağır yaptırımlar uyguluyor. Türkiye’de yüzde 35’i endemik olmak üzere yaklaşık 15 bin bitki türünün bulunduğunu hatırlatan Sezer, bu çeşitliliğin ülkemizde üretilen balı doğal olarak özel ve kaliteli kıldığını da vurguluyor.
Kristalize Olan Bal Sahte Değildir
A&T Gıda Kontrol Laboratuvarı Müdürü Yüksek Kimyager Mehtap Keskin Evcimen, balın tağşişe açık bir ürün olduğuna dikkat çekerek sahteciliğin ne kadar kolay yapılabildiğini anlatıyor. Fruktoz-glukoz şuruplarına aroma, enzim ve renklendirici eklenerek “arısız bal” üretilebildiğini belirten Evcimen, bu tür ürünlerin besleyicilikten tamamen uzak olduğunu ifade ediyor.
Gerçek balın zamanla kristalize olabileceğini hatırlatan Evcimen, bu durumun tamamen doğal bir süreç olduğunu ve sahtelik göstergesi sayılamayacağını özellikle vurguluyor. Balın kalitesini anlamak için fiziksel ve kimyasal birçok test uyguladıklarını söyleyen uzman, tüketicilerin kendi çabalarıyla sahte balı ayırt etmesinin pratikte mümkün olmadığını dile getiriyor.
Tüketici Laboratuvara Başvurabilir
Evcimen, balın gerçek ya da sahte olduğuna ilişkin kesin kanaatin yalnızca gelişmiş laboratuvar analizleriyle oluşabileceğini belirtiyor. Görünüş, tat ya da kıvam gibi özelliklere dayanarak yapılan değerlendirmelerin yanıltıcı olduğunun altını çiziyor.
Talep eden tüketicilerin ballarını Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş gıda kontrol laboratuvarlarında analiz ettirebileceğini hatırlatan Evcimen, bu uygulamanın hem güvenilir ürünlere ulaşmak hem de hileli üretimin önüne geçmek açısından önemli olduğunu belirtiyor.
