1998, 2002 ve 2008 yıllarında sigorta girişi bulunan çalışanlar için yaş, prim ve sigortalılık süresine göre farklı erken emeklilik formülleri devreye alındı. Kadın ve erkek sigortalılar için yedi ayrı erken emeklilik modeli oluşturuldu.
Emeklilik Şartları Dijital Ortamda Sorgulanabiliyor
Emeklilik, uzun çalışma yıllarının ardından kazanılan en temel sosyal güvenlik haklarından biri olmaya devam ediyor. SGK’nın e-Devlet üzerinden erişilebilen dijital sistemleri sayesinde vatandaşlar, sigorta başlangıç tarihi, prim günü ve yaş bilgilerini girerek tahmini emeklilik tarihlerini ve maaşlarını öğrenebiliyor.
Yeni sistemle birlikte borçlanma, isteğe bağlı sigorta ve erken emeklilik seçenekleri de çevrim içi ortamda hesaplanabiliyor.
Kadınlarda 20, Erkeklerde 25 Yıl Sigortalılık Şartı
Türkiye’de emeklilik için temel koşullar, kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresinin tamamlanması ve belirli bir prim gün sayısına ulaşılması olarak uygulanıyor.
8 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi bulunanlar, EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) düzenlemesiyle yaş şartına takılmadan emekli olabilirken, bu tarihten sonra sigortalı olanlar için erken emeklilik formülleri geçerli hale geldi.
Erken Emeklilikte 7 Yeni Formül
- Doğum Borçlanması (Kadınlar İçin): Kadın sigortalılar, doğum borçlanması yoluyla üç çocuğa kadar 2160 gün (yaklaşık 6 yıl) kazanabiliyor. Bu sayede şartları tamamlayan anneler 6 yıl erken emeklilik hakkı elde edebiliyor. Borçlanılacak çocukların sigorta başlangıcından önce doğmuş olması gerekiyor.
- Askerlik Borçlanması (Erkekler İçin): Sigorta başlangıcından önce yapılan askerlik süresinin borçlanılması halinde, sigorta girişi geriye çekiliyor. Bu yöntemle emeklilik yaşı en az 1 yıl erkene alınabiliyor. Bu sayede bazı sigortalılar EYT kapsamına dahil olabiliyor.
- Kısmi Emeklilik (15 Yıl – 3600 Gün): En az 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü bulunanlar kısmi emeklilik hakkından yararlanabiliyor. Bu sistemde kadınlar 50, erkekler 55 yaşında emekli olabiliyor. 9 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olanlarda bu süre 4500 gün ve 25 yıl olarak uygulanıyor.
- Malulen Emeklilik (%60 Engel Şartı): Çalışma gücünün en az %60’ını kaybeden sigortalılar, 1800 gün prim ile yaş şartı aranmadan emekli olabiliyor. SGK sevkiyle alınan sağlık raporu sonucu maaş bağlanabiliyor. Malulen emekli olanların yeniden çalışmaları halinde maaşları kesiliyor.
- Vergi İndirimi ile Yaş Şartsız Emeklilik (Engelliler İçin): En az %40 engelli raporu bulunan sigortalılar, vergi indirimi hakkı kazandıklarında yaş şartı olmadan emekli olabiliyor.
Engel oranına göre prim şartları şöyle belirleniyor:
%40–49: 15 yıl, 3600 gün
%50–59: 16 yıl, 3700 gün
%60 ve üzeri: 18 yıl, 4680 gün
- Yıpranma Payı Uygulaması (Ağır İşlerde Çalışanlar): Madencilik, denizcilik ve basın gibi riskli mesleklerde çalışan sigortalılar için yıpranma payı uygulaması geçerli. Bu sayede prim günleri artarken, emeklilik yaşı düşüyor. Eklenen prim süresinin yarısı kadar yaş indirimi uygulanıyor.
- Engelli Çocuğu Bulunan Annelere Ek Prim Desteği: 1 Ekim 2008 sonrasında sigortalı olan ve bakıma muhtaç engelli çocuğu bulunan annelerin primlerinin dörtte biri toplam prim günlerine ekleniyor. Bu uygulamayla kadın çalışanlar hem prim kazanıyor hem de emeklilik yaşını düşürebiliyor. Örneğin, 4 yıl çalışan bir anne bu destek sayesinde 5 yıl çalışmış gibi sayılıyor.
Kimler 48–51 Yaş Arasında Emekli Olabilecek?
Yeni düzenlemeye göre:
- 1998 sigorta girişi olanlar 48 yaşında,
- 2002 sigorta girişi olanlar 49–50 yaşında,
- 2008 sigorta girişi olanlar ise 51 yaşında emekli olabilecek.
Prim gün sayısını ve sigortalılık süresini tamamlayan vatandaşlar, bu yaş aralığında erken emekli maaşı almaya başlayabilecek.
