Geleneksel beslenmemize bakıldığında sabah, öğlen, akşam ve akşamdan sonra olmak üzere sıklıkla 4 öğün besleniriz. Akşam yemeği sonrasında tüm yorgunluğu üzerimizden atarken, birkaç porsiyon meyve, çekirdek veya kuruyemiş gibi yağlı tohumlar, bisküviler, tatlılar derken televizyon karşısında ne kadar yediğimizi fark etmeden besinleri tüketmeye devam ederiz. Kahvaltı ile öğlen yemeği arasında atıştırdığımız çay yanı kurabiye veya kraker gibi ürünleri, öğlen ile akşam yemeği arasında kahve veya çay yanında tükettiğimiz tatlı ve yine paketli olan ürünleri öğün olarak görmeyiz. Kalorisi yüksek ama tokluk hissi oluşturmayan ya da kan şekerini bir anda dibe vurduran basit karbonhidratlı besinlerle besleniriz. Neticede onlar sadece atıştırmalık olduğu için bizlere masum gelir ve kendimize, ne yedim ki? Sorusunu sorup, yine kendimize cevap veririz; üç beş kırıntı...
Sağlıklı ve dengeli beslenmede ara öğün yapmanın vücuda en önemli etkisi kan şekerini dengede tutmasıdır. Nasıl? Günlük kalori ihtiyacımızı dengeli bir şekilde karbonhidrat, protein ve yağ bakımından öğünlere bölerek.
3 ana öğün ile ihtiyaç duyulan bütün enerji sağlanabilir ancak bu miktarı yalnızca üçe bölmek ne kadar doğru? İşte bu tartışılır. Türkiye Beslenme Rehberi’nin önerdiği doğrultuda bir birey günde 5 porsiyon meyve ve sebze tüketmelidir. O zaman, 1500 kkal’lik bir enerjiye ihtiyaç duyan, kahvaltı ve öğle yemeğini yemiş bir bireyi göz önüne alalım. Akşam yemeğinde 2 ince dilim ekmek, 1 porsiyon sebze ve 1 porsiyon süt ürünü tüketmiş olsa, 45 gram karbonhidrat tüketmiş olur. Akşam yemeği sonrasında da 3 porsiyon meyve tüketimi gerçekleştirmiş olsa, yine 45 gram karbonhidrat tüketmiş olur. Sonuç olarak biz 3 ana öğün ve 1 ara öğünle beslenmiş oluruz. Yalnızca karbonhidrat alımı tarafından bakıldığında dahi aslında atıştırmalık olarak tükettiğimiz besin, ana öğünde tükettiğimiz besinin karbonhidrat miktarı ile eş değer hale gelir. Eh! Miktarlar aynı diye düşünseniz de almış olduğunuz posa, makro ve mikro elementler aynı mı? İşte bu noktada denge bunun neresinde?
Ara öğün tüketimi kan şekerini dengede tutmak ve iki öğün arasındaki açlığı kontrol altına almak için oldukça önemlidir. Ayrıca metabolizmanın çalışmasında da oldukça destekleyicidir. Gün içinde yapılan ara öğünler, ana öğünlerden 2 ila 3 saat sonrasında yapılmalıdır. Yapılan bu ara öğünlerde ise basit karbonhidratlar yerine, kurubaklagiller meyveler ve yeşil yapraklı sebzeler gibi posa içeriği yüksek olan besinler seçilmelidir. Diyet posası ise sindirimi uzatıp, bağırsak hareketlerinizi arttırarak hem tokluk sürenizi uzatacak hem de bağırsak sağlığınızı destekleyecektir. Ayrıca posa içeriği yüksek besinlerin yanında protein içeriğine sahip olan besinlerin tüketilmesi ise sizi daha uzun süre tok tutacak ve kan şekerinizin bir sonraki öğüne kadar daha dengeli ve yavaş yükselmesine katkı sağlayacaktır. Tüm bunların yanı sıra dengeli ve sağlıklı besin seçimi sizleri abur cubur tüketiminden ve sürekli yemek yeme isteğinden de uzaklaştıracaktır.
Dengeli ve Sağlıklı Ara Öğün Tercihleri
*2 adet bütün ceviz, 3 adet kuru kayısı
*1 adet mevsim meyvesi, 3-4 yemek kaşığı yoğurt
*2 yemek kaşığı haşlanmış kurubaklagil, 3-4 yemek kaşığı yoğurt
*1/2 çay bardağı sarı leblebi, 1 su bardağı ayran
*1 su bardağı süt, 1 adet mevsim meyvesi
*1 yemek kaşığı yulaf, 2 yemek kaşığı yoğurt, 1 yemek kaşığı kadar karışık kuru meyve parçası
*1 kase mevsim salata, 2 parmak boyutunda peynir, 2 adet grissini
*1 kase cacık
*Avuç içi haznesi kadar kuru dut, 10 adet badem gibi.
Son olarak ramazan ayı öncesinde beslenme konusuna değinmek gerekirse; size önerim bol su tüketimi olacaktır. Ramazan ayının ilk günlerinde sıklıkla baş ağrısı ve yorgunluk hissi yaşarız. Uzun süren açlığa adapte olmamızı hızlandıracak şeylerin en önemlisi su tüketimini arttırmaktır. Ayrıca son bir hafta kala kahvaltılarınıza zeytin eklemeniz, gün içinde vücudunuzun sıvı elektrolit dengesine katkı sağlayacaktır. Aşırı şekerli ve basit karbonhidratlı besinleri ise yavaş yavaş azaltmanızı tavsiye ederim. Kan şekerimizi dengede tutmaya özen göstermek, ani kan şekeri düşüşlerinin de önüne geçecektir. Sağlıcakla kalın.